Winterschilders

Teylers museum Haarlem 'Echte winters' 
'Van 7 november 2015 t/m 20 maart 2016 zijn in Teylers Museum ijskoude winterlandschappen vol schaats- en sleeplezier te zien van specialisten als Schelfhout en Apol, naast werk van beroemde schilders als Koekkoek, Jongkind, Mauve, Breitner en Van Gogh. Echte winters laat het 19de-eeuwse winterlandschap voor het eerst in zijn volle breedte zien, van knusse koek en zopies op een stadsgracht tot heftige taferelen met rampzalig kruiend ijs. De museumverzameling  bevat een aantal fraaie winterlandschappen van Springer, Spohler, Jongkind en Apol. Van de grootmeestervan het ijsgezicht, Schelfhout, bezit het museum vijf schilderijen en tientallen tekeningen. Naast deze werken uit eigen collectie laat Echte winters een groot aantal topstukken zien uit particuliere en museale collecties.'

Op een gure vrijdag deze prachtige expositie bezocht. Ik hou erg van de kleinschaligheid van dit soort themaexposities. Als liefhebber van het genre was de expositie 'Echte winters' in het Teylers voor mij opnieuw een 'must see'.  Het werk van Schelfhout steekt er wat mij betreft met kop en schouders boven uit.  Ik sta altijd versteld van zijn fantastische kleurgebruik en zijn verfijnde techniek. ​ Ook de conditie van zijn schilderijen is tot op de dag van vandaag van een opvallende frisheid.

In het restaurant van het Teylers hangt een enorme poster, een spectaculaire blowup van een van de meesterwerkjes van Schelfhout.  ​Het laat zien hoe monumentaal  een klein schilderij kan zijn. Het  origineel meet slechts 18x30cm.  ​

Naast Cornelis Springer (op dit moment te zien in het Enkhuizer Zuiderzeemuseum) en
​BC Koekoek behoorde Schelfhout tot de bekendste Nederlandse schilders van de negentiende eeuw. Superspecialisten die het verlangen naar een romantische historiserende blik vervulden.  En daar ligt de basis van de kritiek op het werk van deze schilders. Met de komst van de Haagse school rond 1860 was het afgelopen met het idealiseren van de werkelijkheid en werd het tijd voor een nieuw hoofdstuk in de kunstgeschiedenis met nieuwe helden. 

Van Johan Barthold Jongkind, één van de vele leerlingen van Schelhout, hangen twee totaal in stijl verschillende schilderijen.  De eerste uit 1846 duidelijk in navolging van de meester en het tweede uit 1864 geschilderd met een losse toets.  Het werken direct naar de natuur kwam halverwege 1800 in de mode en dat betekende een keerpunt in de belangstelling voor de geïdealiseerde landschappen uit de Romantiek. Jongkind, na zijn opleiding bij Schelfhout vertrokken naar Parijs,  behoorde  tot de eerstelingen van de nieuwe schilderstijl en is van grote invloed geweest op de impressionistische schilders.

Mauve's schaapskudde, het stadsgezicht van Breitner of het bosgezicht van die andere winterkoning Louis Apol, het zijn allemaal zonder meer topstukken. 

Anton Mauve, Kudde schapen in de sneeuw, 1878-1888, collectie Gemeentemuseum Den Haag

detail van de schaapskudde

De winter is mijn favoriete seizoen.
​Ik schilder graag sneeuw en ijs. Jammer genoeg is er de laatste jaren weinig sprake meer van  winterse omstandigheden. 

Bij de entree hangt dit fraaie bosgezicht van Apol

Ik moest tijdens de voorbereiding op onze recent gehouden winterexpositie dan ook een paar jaar terug in de tijd voor beelden ter inspiratie. In  februari 2015 was er welgeteld 1 dag dat Silvia en ik erop uit konden voor een fotosafari. Je kunt je voorstellen dat we dan met veel enthousiasme en koortsachtig in de weer zijn om 'de oogst' binnen te halen. Het levert gelukkig altijd wat op.

---