Sublieme Turner

Van 5 september 2015 tot en met 3 januari 2016 organiseren Museum de Fundatie in Zwolle en Rijksmuseum Twenthe in Enschede in samenwerking met Tate Britain de tentoonstelling ‘Gevaar & Schoonheid - Turner en de traditie van het sublieme’. 

---

William Turner 1775-1851,  voorloper, wegbereider. Vooral beroemd door zijn sferische schilderijen. Feitelijk de eerste impressionist. In de loop der jaren heb ik veel van zijn schilderijen en tekeningen gezien. In Londen want zoals ik al in een eerder blogje had gemeld hangt er slechts eentje in Nederland, in de Fundatie te Zwolle.
Het is interessant om het werk van een kunstenaar in relatie te zien met werken die hem hebben beïnvloed en hoezeer volgende generaties schilders op hun beurt weer zijn geïnspireerd door diens werk.
In deze Turner-dubbel komt dat aan de orde maar als geïnteresseerd kijker wil ik meer. Het aanbod op deze exposities is mij helaas wat te mager.  Ik gun beide musea hun bezoekers maar had de werken liever allemaal op één plek bij elkaar gezien. Het is bekend dat Turner, die meerdere keren in Nederland is geweest om studies te maken, een groot bewonderaar was van Hollandse meesters. En dat is zonder meer te zien in het vroege werk. "Het sublieme" is een term uit de filosofie. En eind 18e- begin 19e eeuw, het tijdperk van de romantiek in de schilderkunst, slaat het op de beleving van de overweldigende natuur.

---

Schipbreuk, Wijnand Nuijen, ca. 1837 (Rijksmuseum)

Er is veel verschil in de interpretatie, en dus de weergave van die beleving.  De Hollandse Romantiek vertegenwoordigd door bijvoorbeeld BC Koekoek en Andreas Schelfhout kenmerkte zich door de schilderijen die een idyllisch nostalgisch verlangen weerspiegelden. De vroeg overleden Wijnand Nuyen wordt door kunsthistorici echter als de enige echte representant van de Romantiek in Holland gezien.

---

Turner's schetsboeken, waarvan er enkele in Enschede  in een vitrine liggen, zijn een lust voor het oog. Ze laten onderzoekende tekeningen zien en indrukken van zijn vele reizen door Engeland en Europa. Voor mij zijn schetsen en voorstudies altijd hoogtepuntjes in exposities omdat ze zo direct zijn en zo heerlijk de zo gewenste spontaniteit ademen. Het hoeft allemaal nog niet perfect te zijn en er is nog alle ruimte voor verandering. 

---

Ook de aquarellen zijn bijzonder. Het is me meer dan eens gebeurd dat ik de afbeelding kende maar zo enorm verrast werd door het formaat van de originele werkjes. Ze zijn soms echt heel klein (10cm bij 15cm bvb) terwijl de afgebeelde scènes vaak monumentaal zijn.

---

Net als John Constable, die andere Engelse grootheid, blijft Turner mij mateloos boeien.
Ik zal dan ook geen gelegenheid voorbij laten gaan om het werk van deze geweldige schilders  te bezichtigen. Ik zie uit naar de volgende heerlijke ontmoeting.