Skymaster Jacob

Er zijn van die exposities waar ik  simpelweg niet omheen kan, deze bijvoorbeeld:

LUCHT! - in de Nederlandse kunst sinds 1850 -  De Hallen Haarlem
21.06.2014 - 07.09.2014
Deze zomer is in De Hallen Haarlem een grote tentoonstelling te zien over de lucht in de Nederlandse kunst vanaf 1850. Zo’n 150 schilderijen, sculpturen, foto’s en films laten zien hoe inspirerend de lucht was en is als onderwerp voor kunstenaars.

Hier moest ik dus heen. In een artikel over de tentoonstelling las ik een uitspraak van Jan Hendrik Weissenbruch: 'We moeten het van boven hebben'. En dat is waar. Want natuur is schaars (15%) in ons land. Wij hebben nu eenmaal een cultuurlandschap en daar moeten we het als schilders mee doen. Boven de horizon wordt het dan ook pas echt interessant. Een Australische kennis vertelde mij ooit eens op mijn vraag of hij niet heimwee had naar de natuur van zijn land, 'Ik zie de wildernis in de lucht in de avond- en ochtendlucht en voel me even thuis'.  
Op de fraaie expositie in Haarlem ontbraken er , begrijpelijk overigens, vele van mijn helden maar de collectie was boeiend en interessant genoeg om van te genieten.
Jacob van Ruisdael, John Constable en de Haagse school schilders (Isaac Israels, de gebroeders Maris, Weisenbruch, Anton Mauve etc.) waren de mannen die mij op het pad naar het kunstenaarschap leidden.  
Het allereerste olieverfschilderij dat ik maakte was een kopie van Ruisdael's 'molen bij Wijk bij Duurstede'.  Om luchten te leren schilderen, vond ik toen, kon je het best beginnen met het bestuderen van werken van beroemde meesters die lucht lieten domineren in hun schilderijen. Ruisdael werd het dus. Deerde mij niet dat 'de molen' één van de meest afgebeelde schilderijen was op  artikelen als koekblik, kop + schotel en dienblad. Over die molen is op molensite.nl een tekst over de feitelijke geschiedenis te vinden. Het originele schilderij van Jacob is te vinden in het Rijksmuseum en is het meest gewaardeerde en gekopieerde schilderij in de collectie. 
De grote Van Ruisdael expositie in het Mauritshuis (1981) kwam voor mij op het juiste moment. De prachtige catalogus verhelderde veel over zijn werk maar in eerste instantie had ik uitsluitend interesse in zijn schildertechniek. De symbolische inhoud van Ruisdaels werk nam ik dan ook maar voor lief. Het ging mij om het ontrafelen van de geheimen van waar ik met verbazing naar keek: ...die verduivelde penseelvoering, de magistrale weergave van ruimtelijkheid en hoe zat dat met die geraffineerde composities. 
Vertegenwoordigers van de romantische school als  Andreas Schelfhout, BC Koekkoek en met name John Constable, één van mijn Engelse helden, lieten zich ook inspireren door de stijl en de sfeer in de schilderijen van Van Ruisdael. Evenals leden van de Franse School van Barbizon en die van de Hollandse Haagse School. Ook zij volgden het spoor van de meester. Dat het werk van Van Ruisdael een sterke invloed had op kunstenaars uit latere eeuwen verbaast mij niet.  Ik weet zeker dat ze dezelfde aantrekkingskracht beleefden als ik.


De molen bij Wijk bij Duurstede
Jacob van Ruisdael (1628-1682)











Gevoelig voor de tijdgeest of niet, fantastische wolkenformaties zoals we die de laatste tijd hebben gezien laten het kunstenaarshart niet onberoerd. Ook niet het mijne.  Die mooie luchten zijn altijd al een grote inspiratiebron geweest voor kunstenaars en Ruisdael is waarschijnlijk de bekendste vaderlandse luchtmeester.   
Jacob van Ruisdael, Skymaster forever.

---